Valentina Toth: “Although they were not musically trained, my parents taught me to love Bartók and Kodály. I treasured their music from the time I was young, and only became acquainted with Dohnányi’s work much later, when I came in contact with it by accident. It was romantic, virtuoso and incredibly well written for the instrument. What more can you ask as a concert pianist? And although he may only seem rather less distinctly Hungarian than Bartók, many aspects of his country are reflected in his work. I remember when I was working on the Ruralia hungarica, my father recognised many of the melodies from the songs he had learned as a boy.”
As a composer, Dohnányi, whose oeuvre mainly consists of piano music, deep in his heart always remained a musician grounded in nineteenth-century Romanticism.

Dohnányi wrote Ruralia hungarica in 1923 and gave it a real Hungarian touch by including a wide range of folk melodies in all movements.

The Humoresken Op. 17 from 1907 date from when he taught in Berlin. They are basically romantic in nature and now and then reminiscent of Brahms’s piano music. As the name suggests, these are more or less light-hearted character pieces, in which he draws on musical forms from the eighteenth century.

Look and listen to the beautiful videoclip of Valentina.

De jonge pianiste Valentina Tóth (1994) kent een uitzonderlijk snelle carrière. Het aanstormend talent voelt zich thuis op het concertpodium en op de bühne van het theater. Op haar achttiende bracht ze haar eerste album uit, Hungarian Horizon, met muziek van Béla Bartók en Zoltan Kodály. Op dit tweede album Ruralia Hungarica, staat werk van componist en pianist Ernő Dohnányi: gevarieerde Hongaarse volksliedjes, luchtige dansen, waarin de componist teruggrijpt naar muziekvormen uit de 18e eeuw en een engelachtig kerstliedje.

Hongaarse roots

De gedeeltelijk Hongaarse ouders en grootouders van Valentina Tóth brachten haar, hoewel ze zelf geen muziekopleiding hadden, de liefde bij voor Bartók en Kodály. Pas veel later leerde de pianiste het werk van Dohnányi kennen. Dé pianoheld uit de jaren twintig van de vorige eeuw in Hongarije. Valentina: "Zijn muziek sprak me onmiddellijk aan. Het was romantisch, virtuoos en ongelooflijk goed voor de piano geschreven. Wat kun je je als concertpianist meer wensen?" Hoewel Dohnányi minder uitgesproken Hongaars lijkt dan Bartók, is er toch veel van het land in zijn werk terug te vinden. De vader van Valentina herkende in Ruralia Hungarica de melodieën uit zijn jeugd. Valentina: "Voor mijzelf was de Pastorale een feest der herkenning. Het kerstlied dat er aan ten grondslag ligt kende ik als kind al omdat we het bij mijn Hongaarse grootouders tijdens het kerstdiner zongen. Dat doen we nog steeds."

Ernö Dohnányi

Als componist bleef Dohnányi, wiens oeuvre voor het grootste deel uit pianomuziek bestond, diep in zijn hart een musicus uit de 19e-eeuwse Romantiek. Met Bartók en Kodály behoorde Dohnányi tot de grote drie componisten van de Hongaarse 20ste eeuw. Maar waar de eerste twee nog overal in de concertzaal en op opnames te horen zijn, is dat bij Dohnányi veel minder het geval. Het lijkt wel of hij lichtelijk in de vergetelheid is geraakt. Dat was tijdens zijn leven wel anders. In 1920 verzuchtte Bartók: “Het muzikale leven van Boedapest is tegenwoordig in één naam samen te vatten: Dohnányi.”

Hongaarse volksliedjes

Eén van zijn belangrijkste werken met een Hongaars tintje is de bundel van zeven stukken onder de titel Ruralia Hungarica uit 1923. Hiervoor ging Dohnányi te rade bij Bartók en Kodály die juist daarvoor een uitgebreide bundel met Hongaarse en Transsylvanische melodieën publiceerden. Het eerste deel is gewoon een simpel liedje, dat in de langzame derde en zesde delen is uitgesponnen tot een dromerige nocturne. Het vierde deel heeft ook in het ritme een sterk Hongaars accent. Maar het sterkst is wel het tweede deel waarin de componist diverse melodieën aan elkaar knoopte in een vurige op een csárdás lijkende dans.

Humoresken

Dohnányi's Humoresken Op.17 uit 1907 zijn algemeen romantisch van aard en doen hier en daar wel denken aan de pianomuziek van Brahms. Zoals de naam doet vermoeden zijn het min of meer luchtige karakterstukken, die beginnen met een mars waarin in het hele stuk een dalende lijn van vier noten voortdurend als ostinato terugkeert, gevolgd door een virtuoze toccata. Het derde deel is een pavane, van oorsprong een oude hofdans, waar Dohnányi vier variaties maakt. In één daarvan geeft hij een kleine knipoog naar Brahms door de melodie van een studentenlied te gebruiken, iets wat Brahms ook al eens had gedaan. Na een wiegende pastorale eindigt het werk met een groots opgezette wervelende fuga.

De engel uit de hemel

Het kleinood - uitgesproken Hongaars van karakter - dat het album besluit, heeft als basis het Hongaarse kerstlied Mennybol az angyal (De engel uit de hemel). Het stuk begint in pastorale sfeer met een wiegende melodie in de voor een pastorale typische 6/8e beweging begeleid door open klanken in de bas, als was het een herder op zijn doedelzak. Daar doorheen klinkt als een koraal zachtjes het kerstlied. Als dat later nog eens in een sfeer van twinkelende belletjes herhaald wordt, kan dat niet anders zijn dan de engel die neerdaalt uit de hemel.

Kijk en luister ook eens naar de verfijnde videoclip van Valentina.

Valentina Toth: „Obwohl meine Eltern keine musikalische Ausbildung genossen hatten, lehrten sie mich Bartók und Kodály lieben. Ich habe ihre Musik schon in jungen Jahren geschätzt und habe Dohnányis Werk erst viel später durch Zufall entdeckt. Es war romantisch, virtuos, und unglaublich gut für das Instrument geschrieben. Was kann man sich als Konzertpianist da noch wünschen? Und obwohl er nur sehr viel weniger typisch ungarisch scheint als Bartók, so spiegeln sich doch viele Aspekte seines Landes in seiner Musik. Ich erinnere mich noch daran: als ich an den Ruralia hungarica arbeitete, kannte mein Vater viele der Melodien aus Liedern, die er als Junge gelernt hatte.“

Als Komponist blieb Dohnányi, dessen Werk sich hauptsächlich auf Klaviermusik konzentriert, im Herzen immer ein Musiker, der in der Romantik des 19. Jahrhunderts verwurzelt war. Er schrieb die Ruralia hungarica 1923 und verlieh dem Stück einen wahrlich ungarischen Anklang, indem er in alle Sätze eine breite Palette an Volksmelodien einarbeitete.
Die Humoresken Op. 17, entstanden 1907, stammen aus der Zeit, in der er in Berlin gelehrt hat. Sie sind grundlegen romantischer Natur und erinnern gelegentlich an Brahms‘ Klaviermusik. Wie der Name schon andeutet, handelt es sich hierbei um mehr oder weniger leichtherzige Charakterstücke, in denen er sich auf musikalische Formen des 18. Jahrhunderts beruft.